Odkryj więcej

Sycylia to nie tylko wyspa ograniczona lądem otoczonym przez morze. Sycylię przede wszystkim tworzą ludzie, którzy tak bardzo przywiązani są do swoich tradycji i wierzeń. Choć jest częścią Włoch – ze wszystkim, co włoskie – to wciąż jest autonomiczna. Widać to także w sycylijskich symbolach. To nie tylko flaga, czy herb. To wiele mniejszych i większych elementów, które składają się na duszę i ciało tego miejsca. Zatem co oznacza meduza na Sycylii, którą widać na fladze? Co symbolizuje szyszka i o co chodzi z głowami na Sycylii? Jakie są inne symbole charakterystyczne dla tej wyspy?

1. Trinacria – symbol Sycylii, który budzi wiele pytań
2. Czerwono-żółty kolor: co oznacza flaga Sycylii?
3. Teste di moro – czyli o co chodzi z głowami na Sycylii?
4. Ceramiczna szyszka, czyli la pigna siciliana
5. Drewniany wóz na kołach – il caretto siciliano. Nie tylko środek transportu
6. I pupi siciliani – czyli teatr marionetek na Sycylii
7. Opuncja figowa – nie tylko pyszny owoc, ale i symbol wytrwałości
8. Symbole Sycylii, które otoczą Cię na co dzień

Trinacria – symbol Sycylii, który budzi wiele pytań

Jeśli zastanawiasz się, co jest w herbie Sycylii oraz na fladze i co to oznacza, już wyjaśniam: to Trinacria – symbol Sycylii przedstawiający kobietę z trzema nogami i kłosami zboża. Sycylia ma długą i burzliwą historię, która spowodowała, że tak wiele wpływów starożytnych cywilizacji jest tu wciąż obecnych. Meduza, którą widać w herbie i na fladze Sycylii, rzeczywiście nawiązuje do obecnych w mitologii greckiej gorgonów. Były to  trzy siostry: Steno, Euriale i Meduza – jedyna śmiertelniczka i królowa podziemia. Słowo trinacria pochodzi od greckiego słowa trinacrios, będącego zbitką wyrazów: treis (trzy) i àkra (cyple). 

Trinacria – co oznacza symbol Sycylii?

Trinacria – symbol Sycylii, składa się z szeregu elementów. To w rzeczywistości połączenie triskelionu z gorgoną. Oto co oznaczają poszczególne elementy Trinacrii:

• Głowa: centralny korpus trinacrii, głowa kobiety jest w rzeczywistości głową Gorgony, a dokładniej Meduzy, która według mitologii symbolizowała intelektualizm, a jej spojrzenie zamieniało w kamień każdego, kto na nią spojrzał. Z tego powodu głowa Meduzy symbolizuje usunięcie zła i jego definitywne unicestwienie.

• Nogi: reprezentują w rzeczywistości trzy cyple, skrajne punkty wyspy: Przylądek Pelorus lub Punta del Faro w Mesynie, Przylądek Passero w Syrakuzach, Przylądek Lilybaeum lub Przylądek Boeo w Marsali.

• Węże: na niektórych trinacriach włosy kobiety zastępują węże – symbol wielu splatających się kultur i religii. Wąż, który zrzuca skórę, reprezentuje odnowę i odrodzenie. 

• Pszenica: wreszcie w niektórych wersjach sycylijskich trinacrii węże przeplatają się z kłosami pszenicy, które symbolizują bogactwo i płodność. Według niektórych historyków kłosy pszenicy do Trinacrii dodali już Rzymianie, uznając Sycylię za swój „spichlerz”. 

Czerwono-żółty kolor: co oznacza flaga Sycylii?

Oficjalna flaga Sycylii to dwukolorowa żółto-czerwona draperia ze starym trójkolorowym symbolem Trinacrii pośrodku. Kolor żółty zaczerpnięty jest z flagi miejskiej Palermo, a czerwień – flagi miejskiej Corleone, która była pierwszą sycylijską gminą, która podążyła za przykładem Palermo w buncie przeciwko Andegawenom.

Teste di moro – czyli o co chodzi z głowami na Sycylii?

Na Sycylii symbolem ceramiki ozdobnej są teste di moro – wazy w kształcie głowy przedstawiające starożytnego Araba z wąsami, turbanem i ozdobną biżuterią, często połączone z inną wazą o rysach młodej kobiety. Najczęściej są to donice, ale ten wizerunek znajdziesz także na pocztówkach czy magnesach. Ale co one tak naprawdę symbolizują?

Sycylijskie głowy: tragiczny finał historii miłosnej

Wersji legendy o sycylijskich głowach jest kilka, choć wszystkie są podobne i odnoszą się do zdrady, zazdrości, morderstwa i tego, co dziś nazwalibyśmy zbezczeszczeniem zwłok. Brzmi makabrycznie? Zauważyłam, że wiele sycylijskich legend ma w sobie wątek walki i śmierci.

💡 Sprawdź legendę o miłosnym trójkącie Acisa, Galatei i Polifema, która dała początek nazwom sycylijskich miast.

Oficjalna wersja legendy głosi, że około 1100 roku, podczas arabskiej dominacji na Sycylii, młoda kobieta z arabskiej dzielnicy w Palermo, która obecnie nazywa się Kalsa, zakochała się w Arabie, który był w mieście na wycieczce. Miłość ta została odwzajemniona, a ich romans trwał przez jakiś czas, dopóki mężczyzna nie zdecydował się wyznać jej, że ma już żonę i dzieci na Wschodzie i wkrótce będzie musiał wyjechać, aby do nich wrócić. Zaślepiona wściekłością i zazdrością Palermianka, zabiła mężczyznę w nocy, odcinając mu głowę i używając jej jako doniczki do sadzenia bazylii. Okazało się, że bazylia rosła niezwykle bujnie w tym „wazonie”, a sąsiedzi byli tak zaintrygowani urodzajem na balkonie młodej kobiety, że wkrótce zaczęli zlecać rzemieślnikom produkcję wazonów w kształcie głowy Maurów (tj. Arabów), które miały być używane na balkonach do sadzenia roślin ozdobnych. 

Istnieje inny wariant tej historii, być może nawet smutniejszy, który głosi, że romans między dwojgiem był potajemny, a jej rodzina, gdy dowiedziała się o ich związku, zabiła ich oboje, ścinając im głowy. Bez bazylii, bez kwiatów, bez szaleństwa, tylko wazony upamiętniające utraconą miłość.

Symbol Sycylii – szyszka, czyli la pigna siciliana

Choć od niektórych Polaków słyszałam już określenie, że to drzewko szczęścia, jest to w rzeczywistości szyszka z sosny piniowej, la pigna siciliana. Ale co oznacza symbol szyszki na Sycylii? Zgodnie ze starożytną, sycylijską tradycją, która trwa do dziś, ceramiczna szyszka jest ozdobą, której nie może zabraknąć w domu jako wyraz życzenia zdrowia, powodzenia i pomyślności. Dlatego też zwyczajem Sycylijczyków jest dekorowanie wejścia do domu ceramicznymi szyszkami sosnowymi. Ale nie tylko! Szyszkę sycylijską można spotkać także na filarach bram wejściowych willi, zdobią balkony i tarasy, znajdziesz je przy wejściu do restauracji, na zabytkowych cmentarzach, na fasadach kościołów i klasztorów. W tradycji chłopskiej na Sycylii zwyczajem było ozdabianie sypialni nowożeńców szyszkami, które były symbolem płodności z życzeniem założenia dużej rodziny.

Drewniany wóz na kołach – il caretto siciliano. Nie tylko środek transportu

Dziś stanowi jeden z największych symboli sycylijskiego folkloru, nawet jeśli stracił swoją pierwotną funkcjonalność: sycylijski wóz nie stracił na znaczeniu i pozostaje symbolem piękna, autentycznej sycylijskości. Jak każdy symbol, u carrettu (w dialekcie sycylijskim) to charakterystyczny znak ziemi, z której pochodzi, opowiadający historię gospodarczą i kulturową wyspy dziś bardziej niż wczoraj. 

W okresie upadku Cesarstwa Rzymskiego brak sieci dróg, po których mogłyby poruszać się pojazdy dwukołowe, ograniczył użycie wozu; główny transport odbywał się innymi środkami, głównie drogą morską. Dopiero na początku XIX wieku wóz zaczął być wykorzystywany do transportu drewna i produktów rolnych, takich jak warzywa, rośliny strączkowe i owoce cytrusowe, migdały, wino i pszenica. W XX wieku wóz częściowo stracił swoją funkcję jako środek transportu i został zastąpiony przez pojazdy silnikowe. Jednak to właśnie wtedy drewniany wóz zaczął pełnić rolę sycylijskiego symbolu. Powody, dla których stał się tak reprezentatywny dla sycylijskiej kultury, były oczywiste już wtedy: sycylijski wóz był produktem różnych rzemiosł, łącząc w ten sposób pracę rzeźbiarzy, kowali, malarzy, którym udało się stworzyć rodzaj ilustrowanej bajki. Wóz był płótnem, na którym ożywały sceny i historie, z dwuwymiarowymi, prostymi i stylizowanymi postaciami, ale przede wszystkim z bardzo jasnymi kolorami. Kolor, wraz z niezwykłą dbałością o szczegóły, jest do dziś główną cechą tego podróżującego dzieła sztuki. Wykorzystuje się te motywy także w przypadku innych pojazdów.

I pupi siciliani – czyli teatr marionetek na Sycylii, będący częścią światowego dziedzictwa UNESCO

Jak pewnie wiesz, najsłynniejsza drewniana lalka pochodzi z Włoch. Mowa tu o Pinocchio i Carlo Collodim, twórcy opowieści o ożywionej kukiełce, która chciała zostać chłopcem. Być może geneza tej historii sięga właśnie Sycylii? Otóż to tutaj narodziła się słynna opera marionetek, która została doceniona przez komisję UNESCO i w 2008 roku została zarejestrowana na Liście reprezentatywnej niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO wśród arcydzieł ustnego i niematerialnego dziedzictwa ludzkości. Dlatego dziś, przechadzając się ulicami miast, możesz natrafić na sklepy i kramy, które sprzedają sycylijskie lalki. W niektórych miejscach są to prawdziwe dzieła sztuki, które stanowią gratkę dla kolekcjonerów.

Opera sycylijskich lalek (L’Opera dei Pupi Siciliani) to szczególny rodzaj teatru lalek, który ugruntował swoją pozycję w południowych Włoszech, a zwłaszcza na Sycylii, między drugą połową XIX a pierwszą połową XX wieku. Lalki sycylijskie różnią się od innych lalek przede wszystkim swoistą mechaniką manewrowania oraz repertuarem, składającym się prawie wyłącznie z narracji rycerskich, wywodzących się głównie z powieści i wierszy z cyklu karolińskiego. Istnieją dwie różne tradycje, czyli „style” Opery Lalek na Sycylii: palermiańska i katańska.

Opuncja figowa – nie tylko pyszny owoc, ale i symbol wytrwałości

Sycylię nazywam opuncjolandem. Te rośliny, które rodzą przepyszne owoce, rosną tutaj jak chwasty: w parkach, przy drogach, na skalistych brzegach, klifach, a nawet na zastygłej magmie w wyższych partiach wyspy. Tak, te owoce możesz zerwać i zjeść. Wczesną jesienią dostępne są także w marketach. Sycylijczycy wypracowali specjalny sposób jedzenia owoców opuncji, ponieważ trzeba uważać na cienkie i uciążliwie igiełki. Opuncja figowa, rosnąca obficie na sycylijskiej ziemi, stała się symbolem wytrwałości i odporności na trudne i niesprzyjające warunki. Ta roślina kaktusowa nie tylko przetrwała na suchych, trudnych terenach Sycylii, ale także stała się symbolem wyjątkowej urodzajności i woli życia w trudnych warunkach.

Symbole Sycylii, które otoczą Cię na co dzień

Inne symbole Sycylii, które bez wątpienia są wizytówką tego regionu, nawiązują do ciężkiej pracy ludzi i owoców, które ona przyniosła. Obecne są w sycylijskim jedzeniu, ale też chętnie wykorzystywane w rękodziełach. Znajdują się na ubraniach i pocztówkach. Mowa tu o:

• Cytrynie – żółto ścielą się sycylijskie wzgórza, a liczne cytrynowe sady rosną również dziko.

• Pomarańczach – to najlepsze pomarańcze na świecie! Aromatycznie pachną i smakują doskonale. Plantacji pomarańczy jest tutaj wiele, podobnie jak odmian. Do tematu pomarańczy jeszcze powrócimy. 🙂

• Pistacjach z Bronte – pistacje na pizzy, w potrawach mięsnych i deserach – sycylijczycy wiedzą, jak je wykorzystać. W miejscowości Bronte u podnóża Etny znajduje się miejscowość Bronte – to tam są największe plantacje ręcznie zbieranych pistacji.

• Lokalnym winie – Grillo, Etna D.O.C., Biondi, Donnafugata: to tylko kilka z popularnych szczepów, które wykorzystywane są do produkcji wina podbijającego serca najbardziej wymagających smakoszy. Sycylijskie wina są uważane za jedne z najlepszych na świecie. Widziałam kilka z moich ulubionych win w naprawdę wysokiej klasy restauracjach na świecie, także w Polsce. Być może odpowiada za to gleba, która dzięki częstym erupcjom wulkanu jest tak bardzo bogata w minerały?

Inne, bardziej oczywiste symbole Sycylii:

• Wulkan Etna, czy Mamma Etna, jest sercem tej wyspy. Delikatnie pomrukując na co dzień, by raz na jakiś czas dać spektakularny popis, wyrzucając ognistą lawę prosto z wnętrza ziemi. 

• Ceramika – ceramika z Caltagirone to cenione na całym świecie dzieła sztuki. Oczywiście możesz kupić podobne wytwory z Chin w konkurencyjnej cenie i z pewnością je tutaj znajdziesz…

• Sycylijski street-food, czyli słone i słodkie przekąski. 

• I wiele, wiele, wiele typowych sycylijskich potraw… 😜

A jeśli masz jakieś pytania lub wątpliwości, nie wahaj się użyć do tego formularza!

Buon viaggio e a presto!

~ Natalia

Najnowsze artykuły

Straniera na Sycylii

Twój wirtualny przewodnik 2.0

po włoskiej wyspie

Strona Główna

Blog

Miasta na Sycylii

Ludzie i kultura

Sycylijskie jedzenie

Turystyka piesza

Współpraca – kontakt

Polityka prywatności

Straniera.pl

Natalia Młynek

Via Livorno 150,

95021 Aci Castello

kontakt@straniera.pl